Usługi budowlane. Czy polski przedsiębiorca musi płacić VAT do zagranicznego urzędu?

Polski przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce, może sprzedawać towary i świadczyć usługi w innych krajach Unii Europejskiej, bez konieczności rejestrowania tej działalności w tych krajach. Bywają jednak wyjątki od tej reguły. Dotyczą one m.in. usług budowlanych.

Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, nastąpiło otwarcie unijnych rynków na swobodny przepływ usług i towarów sprzedawanych przez polskich przedsiębiorców. Od tego momentu polscy podatnicy zostali objęci także unijnymi regulacjami podatkowymi, w szczególności dotyczącymi podatku od wartości dodanej (tj. podatku VAT).
Zarejestrowana w Polsce firma prowadzona przez polskiego przedsiębiorcę może sprzedawać towary i świadczyć usługi w innych krajach Unii, bez konieczności rejestrowania działalności za granicą. W zakresie podatku VAT, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika, tj. podmiotu, który wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, miejscem świadczenia usługi jest siedziba usługobiorcy lub stałe miejsce prowadzenia przez niego działalności. Oznacza to, iż świadczenie usług dla przedsiębiorcy z innego kraju UE nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce (w miejscu stawki VAT na fakturze należy wpisać „nie podlega” lub skrót „np”), a zobowiązanym do jej rozliczenia w swoim kraju w zakresie podatku VAT będzie przedsiębiorca-usługobiorca.

Kto zapłaci VAT za granicą?

Od powyższej zasady istnieją jednak wyjątki, które powodują dla polskiego przedsiębiorcy obowiązek rejestracji w innym kraju UE oraz odprowadzania podatku VAT do zagranicznego organu podatkowego.
Taki obowiązek powodują między innymi:

  • usługi budowlane wykonywane na terenie zagranicznego państwa, a także inne usługi związane z zagranicznymi nieruchomościami,
  • usługi przewozu osób przez terytorium zagranicznego państwa,
  • sprzedaż wysyłkowa towarów z terytorium Polski na terytorium zagranicznego państwa, po przekroczeniu limitu kwotowego sprzedaży.

Z uwagi na często pojawiające się wątpliwości, a także skalę zjawiska, warto omówić pierwszy z powyższych przypadków, tj. usługi budowlane.

Miejsce opodatkowania usługi

Zgodnie z regulacjami dyrektywy unijnej1, które zostały zaimplementowane do przepisów państw członkowskich (w tym Polski), obowiązek podatkowy w podatku VAT w związku z czynnościami na nieruchomości powstaje w tym państwie, w którym leży nieruchomość i według przepisów tam obowiązujących. Innymi słowy podatek będzie naliczany i odprowadzany według przepisów obowiązujących w państwie, w którym położona jest nieruchomość.
Co najważniejsze, status nabywcy pozostaje bez znaczenia. Konieczność rozliczenia VAT z zagranicznym fiskusem powstaje zarówno wtedy, gdy usługobiorca jest przedsiębiorcą, jak i wówczas, gdy jest konsumentem (klientem indywidualnym). Jedynym kryterium określającym miejsce opodatkowania podatkiem VAT jest położenie nieruchomości.
Wspomniana zasada została także wprowadzona do polskiej ustawy o VAT2, przy czym nieznacznie różni się ona od sformułowania zawartego w dyrektywie.

Usługi związane z nieruchomością

Zarówno w polskiej ustawie, jak i w dyrektywie unijnej nie została stworzona definicja usług związanych z nieruchomościami, a zostały jedynie wymienione przykładowe usługi:

  • usługi świadczone przez rzeczoznawców,
  • usługi świadczone przez pośredników w obrocie nieruchomościami,
  • usługi zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi,
  • usługi użytkowania i używania nieruchomości,
  • usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takie jak usługi architektów i nadzoru budowlanego.

To wyliczenie ma charakter przykładowy, co oznacza, iż należy je poszerzyć o inne usługi, które są związane z nieruchomością.
Cechy usług związanych z nieruchomością
Sądy administracyjne sformułowały dwie cechy pozwalające na określenie, czy dana usługa jest związana z nieruchomością:

  • usługa musi być związana z konkretną nieruchomością oraz
  • musi być ona bezpośrednio związana z nieruchomością.

Dopiero gdy usługa łącznie posiada te dwie cechy, podlega opodatkowaniu w kraju położenia nieruchomości.
Istotny rodzaj usług, jaki nie został wymieniony jako przykładowy, stanowią usługi budowlane i usługi montażowe. Nie ma ich na powyższej liście, ponieważ wymienia ona usługi, które mogą powodować wrażenie, iż nie są związane z nieruchomością, a ustawodawca chciał usunąć wątpliwości przy kwalifikacji.
Takich wątpliwości nie budzi usługa budowlana, gdyż posiada ona wspomniane dwie cechy wskazane przez orzecznictwo. Natomiast w przypadku usług montażowych decydować będzie przedmiot montażu i jego związanie z nieruchomością. Zupełnie inaczej należy potraktować montaż okien w nieruchomości, a inaczej montaż mebli – tutaj zachodzi istotna różnica między trwałością związania przedmiotów montażu z nieruchomością.

Za usługi związane z nieruchomością należy uznać bez wątpienia także takie usługi jak:

  • usługi sprzątania i czyszczenia obiektów,
  • usługi ogrodnicze,
  • usługi zarządzania nieruchomością.

Czy podwykonawcy też zapłacą VAT?

Wątpliwości mogą się pojawić w przypadku, gdy usługi związane z nieruchomością są świadczone przy pomocy podwykonawców.
Przykładem może być sytuacja, gdy przedsiębiorca świadczy usługę budowlaną polegającą na remoncie całego domu położonego w innym kraju UE i korzysta z podwykonawcy – glazurnika, który także jest polskim przedsiębiorą. W takim przypadku wspomniana zasada opodatkowania dotyczy zarówno głównego wykonawcy, jak i podwykonawców.

Ponieważ wszystkie prace objęte kontraktem dotyczą konkretnej nieruchomości, która jest położona na terytorium innego państwa, opodatkowanie tych wszystkich prac będzie miało miejsce w kraju położenia nieruchomości niezależnie od tego, z jakiego kraju UE będzie główny wykonawca czy podwykonawca.

Mogą się zatem zdarzyć sytuacje, gdy polski przedsiębiorca będzie zobowiązany do rozliczenia podatku VAT w innym kraju UE z obowiązkiem rejestracji w tym urzędzie. Wystarczy, iż będzie on jedynie podwykonawcą świadczącym częściową usługę na nieruchomości położonej w innym kraju UE.

W razie wątpliwości, czy dana działalność podlega takiemu opodatkowaniu oraz jak dokonać zgłoszenia do zagranicznego fiskusa, sugeruję kontakt z doradcą podatkowym.

Przypisy:
1)       Art. 47 Dyrektywy 2008/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
2)       Art. 28e ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług

 

Tekst: Artur Hofman

Masz pytania dotyczące rachunkowości lub prawa podatkowego?
Potrzebujesz pomocy prawnej?

Wypełnij formularz kontaktowy

i skontaktuj się z nami

    Jaka usługa Cię interesuje?
    Jak możemy się z tobą skontaktować?

    Powiązane wpisy

    Amortyzacja podatkowa i księgowa środków trwałych. Stawki i metody amortyzacji środków trwałych.

    Często, podczas wykonywania przez nas zleceń, pojawia się problem dotyczący nieprawidłowych stawek i metod amortyzacji podatkowej. Jest to spowodowane próbą...

    Nowy Ład w pigułce – stan na 12 października 2021 r.

    W dniu 1 października 2021 r. Sejm RP przyjął większością głosów rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym...

    Polski Ład – co przyniosą zmiany? Podcast Czynimy Biznes Łatwiejszym

    Polski Ład jest największą rewolucją podatkową od lat. Przyglądamy się czujnie wszelkim zapowiedziom oraz komentujemy na bieżąco zmiany z perspektywy przedsiębiorcy....